Protestanlık 16. Yüzyılda reform hareketi olarak ortaya çıkmış İncil’in özüne dönüş hareketidir. Kilise içerisindeki uygulama ve öğretilere İncil’i bir bakış ile ele almayı ve uygulamayı amaç edinmiştir.
John Wycliffe (1330-1384), John Huss (1369-1415) gibi teolog ve din adamları Kilise içerisinde ki yanlışlara dikkat çekmek isteyen kişiler ve hareketler olduysa da 1517’de Martin Luther’in Wittenberg’deki kilisenin kapısına 95 Tez’i çakmasıyla Reform hareketi ve Protestanlık (Protesto etmesinden gelir) fitili ateşlenmiştir.
Oldukça kapsamlı çalışmalar olmakla birlikte şekillenen öğretiler basit bir özetle;
- Kutsal Kitap’ın otoritesi: Kutsal Kitap’ın (Eski ve Yeni Ahit, Tevrat, Zebur, Peygamberlerin Sözleri ve İncil) Tanrı’nın Kelamı ve inançlarına rehberlik eden tek otorite olduğuna inanılır.
- İbadet ve Kilise: Kilise bir bina değil inananlar topluğudur. İbadet kişisel ve tolu olarak gerçekleşir ve Tanrı ile bireysel bir ilişkiyi amaçlar. Bu bağlamda bireysel ve topluluk olarak ilahiler ve dualar edilir.
- İnsanın kurtuluşu: İnsanlar yalnızca İsa Mesih’e iman ve lütuf aracılığıyla sonsuz yaşama sahip olabilirler. İsa Mesih’in çarmıhta ölümü, adına iman edenlerin kefaretidir. İnsanın kendi çabaları, iyi amelleri, ibadeti sonsuz yaşama kavuşması için yetersizdir.
- Ruhban sınıfı ve hiyerarşi: Protestan Kiliselerde Pastörlük daha eşitlikçi bir yaklaşım ile sürdürülür. Kilise hizmetkarları ruhsal sorumluluk ve yetkilere sahiptirler ancak bu yetkiler topluluğa hizmet amacıyla kullanılır. Protestan Kiliseler tek merkezci bir yapıya bağlı değillerdir. Mesih İsa Kilise’nin Baş’ı ve tek yetki makamıdır. Pastörler Kutsal Ruh’un yönlendirmesi ve topluluğun onayı ile seçilir.
Protestanlığın temel öğretileri arasında “Sola Scriptura” (Sadece Kutsal Kitap), “Sola Fide” (Sadece İman), “Sola Gratia” (Sadece Lütuf), “Solus Christus” (Sadece Mesih), ve “Soli Deo Gloria” (Yalnız Tanrı’ya Şan) bulunmaktadır.